Spiluðu skák - umferðarpóstur - ökumenn í áfengisástandi

Orðlof

Ógn 

Sá er þetta ritar vandist við það í æsku, við lestur Íslandssögu, að Ísland og íslensk tunga hefðu aðeins átt óvin af einum uppruna, það voru Danir og dönsk tunga. 

Næsta ógn sem kom til sögunnar var útvarpsstöð varnarliðsins með ensku og 1958 birtist einn óvinur enn, það voru Bretar og breskir veiðiþjófar. 

Reyndar var það um aldir að Íslendingurinn þoldi vel hvers kyns köpuryrði, nema ef til vill að hann væri talinn danskur. 

Vilhjálmur Bjarnason. Blaðsíða 15 í Morgunblaðinu 3.12.21.

Athugasemdir við málfar í fjölmiðlum

1.

„Spiluðu í yfir átta klukkutíma.“

Frétt á blaðsíðu 2 í Morgunblaðinu 4.12.21.                                     

Athugasemd: Hvað skyldi nú hafa verið spilað? Veiðimaður? Nei. Sjávarútvegsspilið? Nei. Bridds? Nei. Ég gefst upp.

Fréttin fjallar um tvo karla sem berjast um heimsmeistaratitilinn í skák. Og þeir „spiluðu“ skák? Getur það verið. Nei. Örugglega ekki.

Næst má alveg búast við því að sagt verði í fjölmiðlum að einhverjir hafi „leikið“ bridds

Tillaga: Tefldu í yfir átta klukkutíma.

2.

„Árásin sem um ræðir fór fram í Laugardalnum í maí árið 2016.“

Frétt á dv.is.                                      

Athugasemd: Það sem þarna er feitletrað er þarflaust orðalag, næstum því bjánalegt. Ráðist var á fólk og það barið. Orðalagið „sem um ræðir“ er algjör óþarfi. Árásin var í Laugardal … er miklu skárra. 

Hitt orðalagið, „fór fram“ er jafn vitlaust. Árásir eru gerðar.

Tillaga: Árásin var í Laugardalnum í maí árið 2016.

3.

„Lögregla setti meðal annars upp umferðarpóst í nótt þar sem áfengisástand ökumanna var kannað og reyndust tveir undir áhrifum.“

Frétt á visir.is.                                      

Athugasemd: Sumum er ekki sjálfrátt. Fjölmiðlar þurfa að hætta að birta bullið sem sagt er komið úr „dagbók“ löggunnar. Löggan á ekki að skrifa fréttir, hún kann það ekki, hún hefur ekkert fréttanef. Blaðamenn þurfa að varast „kansellístíl“ löggunnar og meint „lögfræðilegt“ orðalag hennar, skrifa þess í stað fréttir á „eðlilegu máli“.

Orðið „umferðarpóstur“ er ekki til í orðabókinni minni. Af samhenginu má þó ráða í merkinguna. 

Á íslensku eins og mörgum öðrum málum merkir póstur „bréf, blöð og annar varningur sem póstþjónusta flytur“ eins og segir á málinu.is.

Á ensku hefur orðið „post“ fleiri merkingar. Getur til dæmis verið tengt pósti eða tilkynningum, varðstöðu eða varðstöð, embætti og fleira. Þannig er það ekki á íslensku.

Í fréttinni segir að löggan hafi stöðvað alla bíla og athugað hvort ökumenn séu undir áhrifum áfengis. Þetta kallar löggan að kanna „áfengisástand“ ökumanna. Fram kemur að tveir hafi verið í „áfengisástandi“.

Blaðamenn þurfa að verja nokkrum mínútum í að umorða það fáa sem er fréttnæmt í dagbók löggunnar. Og þeir eru eða eiga að vera betri í skrifum en löggan með stirðbusalega „stíl“.

Tillaga: Lögreglan stöðvaði meðal annars umferð til þess að kanna hvort ökumenn væru undir áhrifum áfengis. Tveir voru teknir.

4.

„Átta­tíu Co­vid smit greindust innan­lands í gær …“

Frétt á fréttablaðinu.is.                                      

Athugasemd: Hrósið fær blaðamaður sem birtir frétt um Covid-19 á vef Fréttablaðsins. Hvergi byrjar hann málsgreinar á tölustöfum. Hann er því einn af fáum blaðamönnum sem kunna regluna. Vonandi segir hann öðrum til. Svona menn eiga að starfa á hverjum fjölmiðli.

Tillaga: Engin tillaga.

5.

„Eldfjallið Semeru á austur Java í Indónesíu hefur verið að gjósa nokkuð reglulega frá árinu 1967 til dagsins í dag …“

Frásögn á samfélagsmiðli.                                     

Athugasemd: Mjög algengt er að fólk noti sagnir í nafnhætti í stað þátíðar. Veit ekki hvort þetta sé dæmi um hnignun tungumálsins. Hins vegar hefði farið betur á því að segja að fjallið hafi gosið eða gaus.

Óþarfi er að segja frá og til dagsins í dag. Það leiðir af sjálfu sér að enn gjósi nema annað sé tekið fram.

Tillaga: Eldfjallið Semeru á austur Java í Indónesíu hefur gosið nokkuð reglulega frá árinu 1967 …