Óasættanlegt - Rússar eiga ekki stað - virkur þátttakandi í mínu íþróttauppeldi

Orðlof

Þegar málshættir afbakast

Stundum geta málshættir líka haldist óbreyttir þótt merkingin breytist að einhverju leyti. 

„Betra er autt rúm en illa skipað“ getur röklega alveg vísað til mikilvægis þess vanda til makavals enda kannski fleiri í þeim sporum þessi árin að finna ekki ákjósanlegan maka en þeir sem þurfa að ráða menn í skipsrúm.

En geta orðtök og málshættir orðið „rétt“ þegar myndmálið verður fáránlegt? 

Getur talist rétt að „berjast á banaspjótum“, „bíta í það súra enni“ eða „að tala fyrir tómum eyrum“ ef nógu margir taka slíkar samsetningar upp í algjöru hugsunarleysi?

Eva Hauksdóttir. 

Athugasemdir við málfar í fjölmiðlum

1.

„Óásættanlegt“

Algengt orð í fréttum fjölmiðla.                                     

Athugasemd: Þetta orð er orðið svo vinsælt að halda mætti að það væri merki um gáfur að nota það. 

Þingmenn gagnrýna ráðherra fyrir orð hans og segja þau „óásættanleg“. Engum dettur í hug að segja orðalagið óboðlegt, óviðunandi, óviðeigandi eða óþolandi.

Orðinu „óásættanlegur“ má skipa í orðaflokk sem nefna má drasl enda slök þýðing á enska orðinu „unacceptable“. Rýr orðaforði er öllum til vandræða svo ekki sé talað um þann einhæfa.

Tillaga: Óboðlegt.

2.

„Rússar eigi ekki stað í mann­réttinda­ráði SÞ.“

Frétt á fréttablaðinu.is.                                      

Athugasemd: Þetta er afar illa orðað og langt frá heimildinni, samt sagt í fyrirsögn og í meginmáli fréttar. Enginn grípur inn í og lagfærir eða leiðréttir blaðamanninn. Fimm dögum eftir birtingu er fréttin óbreytt.

Á Tvitter segir utanríkisráðherra Bretlands:

Russia cannot remain a member of the UN Human Rights Council.

Oft er betra er að ráða þokkalegan íslenskumann sem blaðamann heldur en þann sem er með BA gráðu í tungumálum. Sé sá fyrrnefndi er hann miklu líklegri til að geta skrifa vel orðaða frétt sem byggist á erlendum heimildum.

Tillaga: Rússland getur ekki verið áfram í mann­réttinda­ráði SÞ.

3.

„Faðir minn var mjög virkur þátttakandi í mínu íþróttauppeldi …“

Frétt á blaðsíðu 22 í Morgunblaðinu 6.4.22.                                     

Athugasemd: Skrýtin málsgrein, þversagnakennd, hefði mátt orða skýrar. Tillagan er skárri.

Þarna stendur „mínu íþróttauppeldi“. Óskaplega algengt er að eignarfornafnið standi á undan nafnorðinu. Þannig er það í ensku en mun sjaldnar í íslensku og því betra að segja „íþróttauppeldi mínu“. Hins vegar hef ég aldrei heyrt orðið „íþróttauppeldi“ í svona samhengi. Betur fer á því að nota orðasambandið að ala upp.

Tillaga: Faðir minn ól mig upp í íþróttum …

4.

„Að tryggja að til staðar séu jákvæðar forsendur fyrir frjálsri för og verslun á Norðurlöndum er mikið forgangsmál í norrænu samstarfi …“

Norrænt samstarf.                                     

Athugasemd: Hvers vegna byrjar fólk á sögn í nafnhætti? Það er svo stíllaust, flatt og ómerkilegt að engu tali tekur. Þar að auki er ofangreind málsgrein nálægt því að vera innantómt tal. Tillaga en skárri þó maður skilji ekki málsgreinina til fullnustu. Af hverju er til dæmis ekki sagt að forgangsmálið sé að tryggja frjálsa för og verslun? 

Tillaga: Forgangsmál í norrænu samstarfi er að tryggja forsendur fyrir frjálsri för og verslun á Norðurlöndum …