Basic kúbein, ennþá og tímapunktur

Orðlof

Málfar RÚV

Allt starfsfólk RÚV skal vanda mál sitt og vera til fyrirmyndar um málnotkun. Því ber að kynna sér málstefnu RÚV og haga störfum sínum í samræmi við hana. Það hefur aðgang að málfarsráðgjöf og yfirlestri handrita og annarra skjala, því ber að leita til málfarsráðgjafa þegar ástæða þykir til og jafnframt taka við ábendingum málfarsráðgjafa.

Málstefna RÚV, 4 liður.

Athugasemdir við málfar í fjölmiðlum

1.

„Camilla ekki í af­mæli Sól­rún­ar Diego.“

Fyrirsögn í mbl.is.                                         

Athugasemd: Fréttamat Moggans er stundum skrýtið. En í trúnaði sagt fór ég fór ekki heldur í afmælið og enginn birti frétt um það. 

Tillaga: Engin tillaga.

2.

„LUX KÚBEIN 500MM BASIC“

Fyrirsögn á vef byko.is.                                          

Athugasemd: Ég rakst á auglýsingu um kúbein sem kallað er „basic“ á ensku sem þýðir líklega grunnútgáfan. Velti því fyrir mér hvernig hinar útgáfurnar af kúbeini séu. Hljóta að vera kallaðar á ensku „advanced“.

Nú kann einhver að spyrja hvers vegna ég er að masa um þetta. Ástæðan er einföld. Ég er alltaf hissa á ensku í auglýsingum sem ætlaðar eru fyrir Íslendinga. 

Tillaga: Engin tillaga.

3.

„Mér finnst ég enn þá ör­ugg hérna.“

Fyrirsögn á mbl.is.                                           

Athugasemd: „Þetta er vitlaust í Mogganum,“ sagði konan sem hringi í mig. Ég var ekki alveg viss af því að ég er óþægilega oft sammála síðasta ræðumanni.

Eldsnöggt fletti ég upp í málið.is. og þar stendur:

Rita skal enn þá í tveimur orðum. Sjá § 2.6.1 í Ritreglum.

Og sekúndubrotum síðar gat svarað konunni með kennimannslegum rómi að þetta væri rétt á moggavefnum. Hún kvaddi með þökkum og ég andaði léttar.

Tillaga: Engin tillaga.

4.

„Söluhæsti Íslendingurinn.“

Frétt á blaðsíðu 52 í Morgunblaðinu 27.1.21                                         

Athugasemd: Held að Toyota sé söluhæsti bíllinn á Íslandi á árinu 2020. Vera má að einhver kornflextegund sé söluhæst, söluhæsta sinnepið, söluhæsta ilmvatnið og svo framvegis. Þó er ég dálítið efins um að maður geti verið söluhæstur, jafnvel þó bækur hans seljist í fleiri eintökum en annarra. Varla er verið að selja menn.

Bannað er að selja fólk. Nema auðvitað í handbolta, fótbolta og öðrum boltaíþróttum. Held að hann heiti Gylfi Sigurðsson í fótboltafélaginu Everton á Englandi hafi verið seldur fyrir hærri fjárhæð en nokkur annar íslensku sparkari. Líklega er hann söluhæsti Íslendingurinn.

Hins vegar held ég að flestir átti sig á fyrirsögninni vegna þess að mynd af þjóðþekktum rithöfundi er birt með fréttinni. Ég viðurkenni að tillagan hér fyrir neðan er ekkert sérstaklega góð því halda mætti að fréttin væri þá um bóksölumann, jafnvel bókabúð.

Líklegast er þetta bara ansi gott. Söluhæstur er sá sem selur mest. Og nú er ég líklega kominn í hring.

Tillaga: Hefur selt flestar bækur.

5.

„… segir að þó langt sé til kosninga sé þetta góður tímapunktur til að opinbera áform sín.“

Frétt á ruv.is.                                       

Athugasemd: „Tímapunktur“ er óþarft orð, eiginlega gagnslaust. Hingað til hefur nafnorðið tími dugað ágætlega. Vilji skrifarar vera nákvæmari er tilvalið að geta dags, klukkustundar, mínútu eða sekúndu.

Fréttin fjallar um bæjarstjórann á Seltjarnarnesi sem ætlar að hætta að loknu kjörtímabilinu. Vitnað er í blaðið Nesfréttir. En í frétt blaðsins er ekki talað um „tímapunkt“ og því er það tilbúningur blaðamanns Ríkisútvarpsins. 

Í Nesfréttum er hins vegar talað um bæjarstjórinn ætli að “setja endapunkt“. Þetta orð er eiginlega ekkert skárra en „tímapunktur“. Og þó. 

Vera kann að það sé tilbreyting að nota „endapunkt“ í stað þess að tala um það sem gerist síðast, í lok atburðarásar, samstarfs eða álíka. Annars er yfirleitt punktur við enda málsgreina. Vera má að orðið „endapunktur“ hafi verið fundið upp til að gera greinarmun á punkti sem segir til um raðtölu og lok setningar. Að öðru leyti má deila um gagnsemi orðsins.

Orðið „tímapunktur“ er ekki eins liðugt. Það er bara rassbaga. Runninn upp úr ensku þar sem segir „point of time“.

Tillaga: … segir að þó langt sé til kosninga sé þetta góður tími til að opinbera áform sín.