Sigraði málið, áfrýja málið og molda skalfjörð

Orðlof

Tölustafir og bókstafir

Það tíðkast ekki í íslensku að blanda saman tölustöfum og bókstöfum við ritun töluorða. 

Það ætti því að skrifa tvisvar og þrisvar en ekki „2svar“ og „3svar“ og skrifa skal tveggja, þriggja og fjögurra en ekki „2ja“, „3ja“ og „4ra“.

Það er ekki heldur íslensk ritvenja að blanda saman tölustöfum og bókstöfum við ritun á raðtölum eins og tíðkast í ensku. 

Málfarsbankinn.

Athugasemdir við málfar í fjölmiðlum

1.

„Markle hefur einnig óskað þess að Mail on Sunday birti yfirlýsingu á forsíðu sinni um að hún hafi sigrað málið …“

Frétt á frettabladid.is.                                        

Athugasemd: Í dómsmáli kann að vera að annar aðilinn vinni, sigri þann sem hann á við að etja. Útilokað er að annar hvor eða báðir „sigri málið“. Þetta er bara bull.

Tillaga: Engin tillaga.

2.

„Er mannsöfnuðurinn stóð á fætur í kirkjunni og presturinn hóf að molda skalfjörð …“

Bakþankar á baksíðu Fréttablaðsins 3.3.21.                                       

Athugasemd: Stundum er það bráðfyndið hvernig maður les úr texta. Hvernig er skalfjörð moldaður, hugsaði ég eftir að hafa lesið fyrstu línurnar í Bakþönkum Bjarna Karlssonar í Fréttablaðinu. Hélt einna helst að sá látni hafi heitið Skalfjörð …

Svo kom í ljós að þetta voru líklega mistök blaðsins en ekki Bjarna. Hann er raunar einn af þeim betri sem skrifa í þennan dálk. Tvö orð stóðu of þétt saman að úr varð „skalfjörð“. En svona á málsgreinin að vera:

Er mannsöfnuðurinn stóð á fætur í kirkjunni og presturinn hóf
að molda skalf jörð enn og aftur undir fótum okkar. 

Og þá skildi ég betur. Nokkur munur er á „skalfjörð“ og „skalf jörð“.

Tillaga: Engin tillaga.

3.

„Þar reyndi hann að brjóta sér leið í gegnum tálma lögreglunnar og kallaði hann eftir aðstoð fleiri sem …“

Frétt á visir.is.                                        

Athugasemd: Eitthvað er málsgreinin snubbótt. Varla rétt að nota þarna lýsingarorðið frekar en fornafnið annar.

Fleiri er miðstig óreglulega lýsingarorðsins margur: 

margur - fleiri - flestur

Maðurinn hefur líklega hrópað til félaga sinna að koma sér til aðstoðar, eða kallaði eftir fleirum … Í málfarsbankanum segir:

Fleiri er miðstig lýsingarorðsins margur. Fleiri getur beygst í þágufalli fleirtölu (fleirum) ef orðið stendur sjálfstætt. Hún kom ásamt fleirum eða hún kom ásamt fleiri. 

Hins vegar er það ávallt óbeygt með nafnorðum: hún kom ásamt fleiri konum.

Þekking verður til með lestri. Sá sem ekki hefur stundað lestur bókmennta frá barnæsku á erfitt með að skrifa góðan texta. En auðvitað verða stundum slys í skrifum. 

Tillaga: Þar reyndi hann að brjóta sér leið í gegnum tálma lögreglunnar og kallaði hann eftir aðstoð annarra sem …

4.

„Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir, þingmaður Viðreisnar, sagði einnkennilegt að Lilja ætlaði að áfrýja málið og …“

Frétt á visir.is.                                        

Athugasemd: Sögnin að áfrýja stýrir þágufalli; málinu er áfrýjað, hún ætlar að áfrýja málinu. 

Fyrr í fréttinni skrifar blaðamaðurinn:

Aðstoðarmaður Lilju staðfesti þó að ráðherrann ætlaði að áfrýja dómnum til Landsréttar.

Þarna er fallbeygingin rétt. Blaðamaðurinn þarf að gera það upp við sig hvernig hann vilji skrifa og hafa samræmi í skrifunum. Raunar er það þannig að dómum er áfrýjað, síður málum. Svo má benda á að laga þarf stafsetningu í fyrirsögninni.

Tillaga: Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir, þingmaður Viðreisnar, sagði einkennilegt að Lilja ætlaði að áfrýja málinu og …

5.

„Sæferðir gera skipið út frá Stykkishólmi þar sem það liggur við bryggju undir Súgandisey.“

Myndatexti á forsíðu Morgunblaðsins 6.3.20.                                       

Athugasemd: Þarna er annars vegar er sagt frá því hver gerir út skipið, ferjuna Baldur, og hins vegar hvar skipið liggur við bryggju. Textinn kemur frekar illa út í einni málsgrein. Sárlega vantar punkt en auðvitað er hægt að ummorða hana.

Myndatextinn ber þess vott að sá sem hann skrifaði hafi fengið það verkefni að láta hann passa nákvæmlega í þrjá tveggja línu dálka. Það tókst en frekar óhöndulega enda áberandi fljótaskrift á þessu.

Tillaga: Sæferðir gera skipið út frá Stykkishólmi. Þarna liggur það við bryggju undir Súgandisey.