Tvenn skilyrði - loftrýmisgæsla viðhöfð - tekur kraft úr Rússum

Orðlof 

Blaðsíða 10 í Fréttablaðinu, dægradvöl, 8.3.22. 

Athugasemdir við málfar í fjölmiðlum

1.

„Harry Kane, fyr­irliði Totten­ham og enska landsliðsins í knatt­spyrnu, er til­bú­inn til að leika áfram með fé­lag­inu en set­ur tvenn skil­yrði fyr­ir því.“

Frétt á mbl.is.                                      

Athugasemd: Nafnorðið skilyrði er í hvorugkyni og til í bæði eintölu og fleirtölu. 

Í eintölu beygist það svona: Skilyrði, skilyrði,skilyrði, skilyrðis. 

Í fleirtölu: Skilyrði, skilyrði, skilyrðum, skilyrða.

Lýsingarorðin reiðubúin og tilbúin eru svipaðrar merkingar. Fyrrnefnda orðið hentar hér ef til vill betur þó ekki væri nema vegna þess að hið síðarnefnda er svo óskaplega algengt að halda mætti að ekkert annað væri til.

Af sjálfu sér leiðir að setji maður skilyrði þá eru þau „fyrir því“ sem nefnt er en ekki einhverju allt öðru. Þess vegna er óhætt að sleppa orðunum sem eru inni í gæsalöppunum.

Tillaga: Harry Kane, fyr­irliði Totten­ham og enska landsliðsins í knatt­spyrnu, er reiðubúinn til að leika áfram með fé­lag­inu en set­ur tvö skil­yrði.

2.

„Að öllu óbreyttu mun eng­in loft­rým­is­gæsla verða viðhöfð á Íslandi mest­megn­is aprílmánaðar …“

Frétt á mbl.is.                                      

Athugasemd: Þetta er nú frekar ómerkilegt hnoð. Enginn talar á þessa leið. Sé þetta túlkað á íslensku er átt við að lofthelgi Íslands verði ekki varin né hennar gætt af herflugvélum á vegum Nató. „Loftrýmisgæsla“ er orð sem búið er til að kerfispúkum og merkir hernaðarlegt eftirlit í loft með flugvélum Rússa. Vera má að ómögulegt sé annað en að brúka þetta bjánalega orð.

Það breytir því ekki að orðalagið í málsgreininni er slæmt.

Þess ber þó að geta að fréttin hefur verið umorðuð og er mun skárri á blaðsíðu ellefu í Morgunblaðinu 10.2.22. Þar er nástaðan í fréttinni hrikalega mikil. Tönglast er á orðinu „loftrýmisgæsla“, sem kemur fyrir í öllum málsgreinum nema einni. Fá byrjendur enga tilsögn á Mogganum?

Tillaga: Að öllu óbreyttu verður eng­in loft­rým­is­gæsla á Íslandi mestan hluta apríl …

3.

„117 lög­heim­ili í dreif­býli höfðu lítið eða ekk­ert farsíma­sam­band árið 2021 sam­kvæmt út­breiðslu­spám fjar­skipta­fyr­ir­tækja.“

Frétt á mbl.is.                                      

Athugasemd: Blaðamenn Moggans fá enga tilsögn heldur byrja óhikað málsgrein á tölustöfum. Þetta er slík grundvallarvilla að við liggur að ekki sé hægt að treysta fjölmiðli sem er ekki skárri í grundvallaratriðum skrifa?

Tillaga: Eitt hundrað og sautján lög­heim­ili í dreif­býli höfðu lítið eða ekk­ert farsíma­sam­band árið 2021 sam­kvæmt út­breiðslu­spám fjarskipta­fyr­ir­tækja.

4.

„Og sannfærður er ég um það, að lýsið hefir átt einhvern þátt í að bæta árum við ævi mína og séneverinn hjálpað mér til að njóta þeirra.“

Grein á blaðsíðu 42 í Morgunblaðinu 10.3.22.                                     

Athugasemd: Ekki eru allir sögumenn. Einn þeirra sem býr yfir gáfunni skrifar stundum í Moggann minn skemmtilegar greinar um lífið og tilveruna í Bandaríkjunum en þó oftar frá æskuárum sínum á Íslandi. Tilvitnunin er bráðfyndin enda er höfundurinn ágætlega ritfær.

Tillaga: Engin tillaga.

5.

„Frostið tekur kraft úr Rússum.“

Frétt á mbl.is.                                      

Athugasemd: Vera má að þetta sér rétt orðað en betur fer á því að nota sögnina að draga. Nefna má til dæmis að þreyta dregur mátt úr fólki, hungur dregur af honum og svo framvegis.

Tillaga: Frostið dregur kraft úr Rússum.