Horfa framan í verðbólgutölur - fremja mannrán á manni - krafa á sigur

Orðlof

Maður, menn

Orðið maður hefur mjög óreglulega beygingu eins og títt er um algeng orð, aðallega vegna þess að orðstofninn breytist frá einni beygingarmynd til annarrar: MAÐ-ur ~ MANN-s ~ MENN. 

Það óvenjulegasta við beygingu orðsins er þó að það er endingarlaust í fleirtölu, menn, en þegar greinirinn bætist við er endingu skotið inn á undan: menn-IR-nir, menn-I-na. Er þetta eina nafnorðið sem hagar sér þannig.

Orðabelgur. 

Athugasemdir við málfar í fjölmiðlum

1.

„Gunnar Rögnvaldsson bendir á að Lettland er með „mynt Þýskalands“ og er …“

Staksteinar á blaðsíðu 8 í Morgunblaðinu 30.6.22.                                     

Athugasemd: Þetta skilst mætavel en feitletraða sögnin hefði að mínu mati átt að vera í viðtengingarhætti. 

Æ fleiri nota framsöguhátt í stað viðtengingarháttar og ef til vill er hann að hverfa í máli ungs fólks. Það væri miður.

Tillaga: Gunnar Rögnvaldsson bendir á að Lettland sé með „mynt Þýskalands“ og er …

2.

„Nú er svo komið, að mati Morgan Stanley, að evrusvæðið horfir framan í efnahagslegan samdrátt á næstu tveimur ársfjórðungum …“

Leiðari Morgunblaðsins 30.6.22.

Athugasemd: „Ef þú smælar framan í heiminn, þá smælar heimurinn framan í þig,“ segir í alkunnum texta eftir Megas. Eflaust væri hægt að gera athugasemdir við orðalagið en höfundurinn er skáld og þau hafa leyfi.

Erfitt er að hugsa sér hvernig hægt sé að horfa „framan í efnahagslegan samdrátt“. Líklega hefði höfundurinn átt að nota aðra líkingu. Staðreyndin er líklega sú að fjármálafyrirtækið Morgan Stanley gerir ráð fyrir, býst við, telur að samdráttur verði á næsta hálfa árið í ESB löndunum sem nota Evru.

Varla er þetta stórmál en vandinn er sá að höfundurinn heldur áfram á sömu braut og skrifar þessu næst:

En við þær spár bætist að nú þegar er horft framan í verðbólgutölur sem hafa ekki sést í áratugi. 

Hann á við:

En við þær spár bætist að verðbólgan er núna hærri en hún hefur verið hefur í áratugi.

Ég horfi nú bara „framan í“ tölvuskjáinn og spyr hvers vegna vinur minn hann Davíð hafi ekki lesi yfir leiðarann áður en strákpjakkurinn sem skrifaði hann taldi hann nógu góðan fyrir okkur áskrifendur. Og skjárinn smælar framan í mig.

Tillaga: Nú er svo komið, að mati Morgan Stanley, að á evrusvæðinu megi efnahagslegs samdráttar á næstu tveimur ársfjórðungum …

3.

„Í kjöl­far­ið fóru eig­in­mað­ur Donh­am, Roy Bry­ant, á­samt hálf­bróð­ur sín­um John Will­i­am Mil­am og frömd­u mann­rán á Till …“

Frétt á fréttablaðið.is.                                     

Athugasemd: Hvort var manninum rænt eða „framið mannrán á honum“? Þetta er hörmulega illa skrifað og að auki eru stafsetningavillur í fréttinni.

Tillaga: Í kjöl­far­ið fóru eig­in­mað­ur Donh­am, Roy Bry­ant, á­samt hálf­bróð­ur sín­um John William Mil­am og rændu Till …

4.

„… hefur óskað eftir lausn frá störfum sem formaður félagsins.“

Frétt á vísi.is.                                      

Athugasemd: Yfirleitt er seta í stjórn félags ekki talið vera hefðbundið starf hvort sem það er launað eða ekki. 

Stjórnarmaður hættir þegar honum sýnist, þarf ekki að „óska eftir lausn frá störfum“. Hann má alveg fara í fýlu eða hætta út af táfýlu annarra. Hann þarf ekki að gefa upp neina ástæðu.

Launþegi sem vill hætta er með ráðningarsamning og þarf að segja honum upp og jafnvel vinna í uppsagnartíma sem oft er þrír mánuðir.

Mikilvægt er að greina á milli stjórnarsetu í félagi og störfum launþega. Í fréttinni kemur fram að formaðurinn áttar sig ekki á þessu. 

Þá má spyrja: Hvað gerist ef stjórnin eða félagsfundur samþykkir ekki ósk formannsins? Situr hann áfram eða hvað? Auðvitað ætlar formaðurinn að hætta hver sem vilji stjórnarinnar er. 

Tillaga: … hefur ákveðið að hætta sem formaður félagsins.

5.

„Ég geri kröfu á sigur.“

Frétt á blaðsíðu 27 í Morgunblaðinu 1.7.22.                                     

Athugasemd: Menn gera kröfu á aðra, jafnvel kröfu um bætur.

Stuðningsmaður körfuboltaliðs vill að liðið hans sigri og gerir því kröfu um sigur. Hann krefst sigurs.

Krafa „á sigur“ skilst ekki.

Tillaga: Ég krefst sigurs.

6.

„Aðild Úkraínu að ESB handan við hornið.“

Frétt á ruv.is.                                      

Athugasemd: Enginn sér hvað er hinum megin við húshornið, handan þess. Orðalagið er ekki nýtt, þótti á sínum tíma frumlegt jafnvel skondið. Svo líður tíminn og enn grípa blaðamenn til sama orðalags sem nú er hvorki frumlegt né fyndið.

Sem lesandi fjölmiðla finnst mér langbest að lesa fréttir sem eru á einföldu máli, án orðskrúðs eða tilgerðalegs orðalags. Fréttir eru ekki fyrir þann sem skrifar þær, það mættu blaðamenn athuga.

Tillaga: Skammt í aðild Úkraínu að ESB.