Verslanir hrynja hægri vinstri - jarðskjálftahrina staðsett - gámur sem líkir eftir fangelsi

Orðlof

Velgjörðarmenn

Sá sem veitir mannkyninu fegurð er mikill velgerðarmaður þess. Sá sem veitir því speki er meiri velgerðarmaður þess. En sá sem veitir því hlátur er mestur velgerðarmaður þess.

Þórbergur Þórðarson. Bréf til Láru. 

Athugasemdir við málfar í fjölmiðlum

1.

„Býst við að verslanir hrynji „hægri, vinstri“ á miðnætti í kvöld.“

Fyrirsögn á mbl.is.                                      

Athugasemd: Þetta er óskiljanleg fyrirsögn og ótrúlegt að hún skuli hafi verið valin. Gæsalappirnar bjarga engu.

Í meginmáli fréttarinnar stendur:

Ég sit bara spennt við tölvuna á miðvikudagskvöldinu og hringi inn klukkan 12 á miðnætti. Þá hefst sturlunin. Þá hrynja verslanirnar hægri vinstri. Þá bara klárum við jólin á netinu,

Ekkert af þessu auðveldar lesandanum að skilja. 

Tillaga: Engin tillaga.

2.

„Unnendur hjólhýsa og hinnar víðfrægu bókar Hermans Melvilles um Moby Dick geta nú glaðst saman yfir nýjustu framþróun á markaði útilegubúnaðar, þar sem kínverski hönnuðurinn Hu Yong hefur svipt hulunni af hvalshljólhýsi sínu.“

Frétt á blaðsíðu 6 í bílablaði Morgunblaðsins 16.11.21.                                

Athugasemd: Málsgreinin hangir efnislega ekki saman. Hvers vegna?

1. Hún er alltof löng
2. Ágiskun blaðamannsins út í hött
3. Algjör óþarfi að blanda bókinni um Moby Dick inn í fréttina 
4. Niðurlag málsgreinarinnar kemur alltof seint en er þó aðalatriði málsins.

Bókin um Moby Dick er afar góð en ég get síst af öllu tengt hana við þetta „hvalshjólhýsi“ sem blaðamaðurinn kallar svo, en er þó frekar í ætt við fellihýsi. Skrifin eru beinlínis kjánaleg.

Hverjir eru „unnendur“ hjólhýsa? Ég þekki fjölda fólks sem á hjólhýsi og líkar vel við eign sína en flokkast varla sem „unnendur“.

Margir blaðamenn eru óskaplega lengi að komast að aðalatriði fréttar, virðist vera fyrirmunað að koma því fyrir í upphafi.

Þar að auki eru margir blaðamenn ótrúlega sparir á punkta sem þó hjálpa mikið í öllum skrifum séu þeir rétt notaðir. Lesendur eru „unnendur“ punkta án þess að vita það.

Allir geta lært af leiðbeiningum Jónasar Kristjánssonar á vefnum jonas.is. Þar segir hann meðal annars:

Einfaldasta leiðin og ódýrasta er að sleppa samtengingunum OG og EN. Setja í staðinn punkt og stóran staf. Sjálfgefið er að málsgreinar innan sama málsliðar séu í samhengi hver við aðra. Þær þurfa því ekki merkingarlaus orð til að tengjast.

Skýrar er ekki hægt að orða þetta. Sá sem skrifaði fréttina ætti að lesa leiðbeiningar Jónasar. Hann myndi stórbæta sig á örskömmum tíma.

Tillaga: Nýjasta framþróun í útilegubúnaði er hjólhýsi kínverska hönnuðarins Hu Yong.

3.

„Tek­in voru 4.422 sýni, þar af 2.124 ein­kenna­sýni. 1.773 eru nú í ein­angr­un vegna Covid-19 og 2.636 í sótt­kví.“

Frétt á mbl.is.                                      

Athugasemd: Þetta virðist skýrt en er hundleiðinlegt enda gagnslaust að hrúga tölum saman í eina málsgrein. Í ótrúlega mörgum fréttum Moggans hefjast málsgreinar á tölustöfum sem er ljóta vitleysan. Í þessari frétt er það tvisvar gert. Hvers vegna? 

Svo mikið hefur legið á að birta fréttina að tvisvar er sama staðreyndin endurtekin:

… þar af níu á landa­mær­un­um.

Og tveimur línum neðar stendur:

Níu greind­ust á landa­mær­um …

Hroðvirknislega skrifaðar fréttir eiga ekki að birtast í Mogganum.

Útilokað er að skrifa skiljanlega frétt með fjölda tölulegra upplýsinga sem hrúgað er saman í belg og biðu. Þær eiga þess í stað heima í töflum, súluritum, línuritum eða með myndrænni framsetningu eins og gert er á vefnum covid.is.

Tillaga: Tek­in voru 4.422 sýni, þar af 2.124 ein­kenna­sýni. Í einangrun vegna Covid-19 eru nú 1.773 menn og 2.636 í sótt­kví.

4.

„Sú er staðsett í grennd við Þrengsl­in, suður af Syðri-Eld­borg.“

Frétt á mbl.is.                                     

Athugasemd: Verið er að tala um jarðskjálftahrinu. Blaðamenn þjösnast á lýsingarorðinu „staðsettur“. Ekkert breytist sé orðinu sleppt. Setningin verður einfaldari og skýrari.

Blaðamenn verða að varast heimatilbúið „tæknimál“ sem á ekkert erindi til almennings. Í fréttinni er haft eftir viðmælandanum:

Þar koma reglu­lega inn skjálft­ar …

Hvar koma jarðskjálftarnir inn? Jú, að öllum líkindum inn á jarðskjálftamæla. Blaðamaður má ekki gleypa við orðalagi viðmælandans heldur færa það til betra máls. Þarna hefði verið betra að lagfæra og segja:

Þar verða reglu­lega skjálft­ar …

Á blaðsíðu 2 í Fréttablaðinu 18.11.21 segir:

Kennsla áttundu bekk­inga í Hagaskóla var felld niður í dag eftir að mygla greindist í múr þar sem stofur þeirra eru staðsettar. 

Ekkert gagn er hér af lýsingarorðinu „staðsettur“. Sé því sleppt breytist ekkert. Til hvers er þá verið að nota gagnslaust orð?

Tillaga: Sú er í grennd við Þrengsl­in, suður af Syðri-Eld­borg.

5.

„Gámur á Skóla­vörðu­holti líkir eftir neðan­jarðar­fangelsi.“

Fyrirsögn á frettabladid.is.                                      

Athugasemd: Gámur líkir ekki eftir neinu. Hann getur hugsanlega líkst einhverju. Á þessu tvennu er mikill munur.

Tillaga: Gámur á Skóla­vörðu­holti líkist neðan­jarðar­fangelsi.