Gleðileg jól til þín - flestir eru að fá svar samdægurs

Orðlof

Frá Pontíusi Pílatus til Pontíusar Pílatusar

Pontíus Pílatus var landstjóri á Sýrlandi þegar Jesús fæddist og gegndi sama embætti í Júdeu þegar réttað var yfir Jesú. Nöfn hans koma bæði fyrir í orðtakinu að ganga frá Pontíusi til Pílatusar eins og um tvo menn sé að ræða. 

Þetta orðtak er ungt í íslensku og er ættað úr þýsku. Sumir tala reyndar um að ganga frá Heródesi til Pílatusar en merkingin er sú sama, ’að fara erindisleysu, að vera sendur frá einum stað til annars án þess að fá úrlausn’. 

Pontíus Pílatus sendi Jesúm til Heródesar konungs, en konungur sendi hann aftur til baka. Jesús endaði því á sama stað og hann fór frá.

Orðaborgarar. 

Athugasemdir við málfar í fjölmiðlum

1.

„Gleðileg jól til ykkar allra.“

Algeng kveðja á samfélagsmiðlum og víðar.                                     

Athugasemd: Hvenær breyttist falleg íslensk kveðja og varð svona hallærisleg.

Enskumælandi fólk segir stundum:

Marry Christmas to you.

Engu að síður er hefðbundin kveðja á íslensku:

Gleðileg jól, gleðileg jól öllsömul eða gleðileg jól gott fólk.

Engin ástæða er að bæta við „til“. Varla segir neinn svona við Jón og Stínu: 

„Gleðileg jól til þín, Nonni minn, en ekki Stínu.“

Enginn segir:

Komdu sæll til þín.
Vertu sæll til þín.
Halló til þín
Til hamingju með afmælið til þín.

Kveður eru oftast svo skýrar að ekki fer á milli mála hverjum þær eru ætlaðar.

Tillaga: Gleðileg jól.

2.

„Mikil ásókn í sýnatöku: „Langflestir eru að fá svar samdægurs“.“

Fyrirsögn á vísi.is.                                      

Athugasemd: Nei, langflestir fá svar samdægurs.

Í fréttinni segir:

Það er bara búið að vera alla tíð. 

Betur fer á því að segja að svona hafi þetta verið lengi.

Tillaga: Mikil ásókn í sýnatöku: „Langflestir fá svar samdægurs“.

3.

„Alls eru 7060 manns í sóttkví …“

Frétt á fréttablaðið.is.                                      

Athugasemd: Blaðamaður á vef Fréttablaðsins er vel að sér. Hann byrjar ekki málsgrein á tölustöfum.

Blaðamaðurinn á DV.is gerir það ekki heldur.

Aðrir fjölmiðlar falla á prófinu. Verst er þó ástandið á vísi.is, sjá myndina, og á vef Moggans, sjá mynd. Ekki er ástandið gott á Ríkisútvarpinu.

Þetta er ekkert grín. Villur í fréttum bitna á lesendum. Þar að auki smitast villurnar, lesendur kunna að halda að í lagi sé að byrja málsgrein á tölustaf. Það er hins vegar hvergi gert, hvorki á íslensku né öðrum tungumálum. 

Til að fá þetta staðfest má gúggla til dæmis: „starting a sentence with a number“.

Tillaga: Engin tillaga.

 

 

Myndirnar:

1. Efri myndin er af fréttinni á Vísi.
2. Neðri myndin er af fréttinni á vef Moggans.