Kosningar eiga sér stað - viðeigandi viðbragð löggunnar fór af stað - anda í áfengismæli

Orðlof

Hún er að sofa

Orðalagið vera að gera eitthvað vísar til verknaðar sem stendur yfir eða dvalarmerkingar sem afmörkuð er í tíma. 

Hún er að skrifa bréf. 

Þau eru að leika sér. 

Samkvæmt málvenju eru nokkrar hömlur á notkun þessa orðasambands. Það er t.d. ekki notað til að vísa til þess sem er tímalaust, t.d. ekki með sögnum sem tákna eiginleika né ástand sem varir. 

Ekki: „hún er að skrifa vel“ 

heldur: hún skrifar vel. 

Ekki: „hún er að sofa“ 

heldur: hún sefur. 

Ekki: „kennarinn er að sitja í stólnum“ 

heldur: kennarinn situr í stólnum. 

Ekki: „Ég er ekki að skilja þetta“ 

heldur: Ég skil þetta ekki o.s.frv. 

Það væri því í ósamræmi við þessa málvenju að segja 

„markmaðurinn er að verja vel í þessum leik“, 

„fyrirtækið er að hagnast vel á þessu ári“ o.s.frv. 

Fremur: 

markmaðurinn ver vel í þessum leik, 

fyrirtækið hagnast vel á þessu ári.

Málfarsbankinn. 

Athugasemdir við málfar í fjölmiðlum

1.

„Greal­ish, sem hafði verið að inn­byrða áfenga drykki …“

Frétt á fréttablaðinu.is. 

Athugasemd: Hvers vegna ákvað blaðamaðurinn að nota sögnina að innbyrða en ekki drekka? 

Í fréttinni segir:

Greal­ish, sem hafði verið að inn­byrða á­fenga drykki, sagði á mynd­bandi sem fór í dreifingu á sam­fé­lags­miðlum.

Inn í málsgreinina vantar það sem maðurinn var að segja. Blaðamaðurinn hlýtur að hafa verið að flýta sér í kaffi og ekki mátt vera að því að þjónusta lesendur Fréttablaðsins. Eða á hann við að þetta komi fram á myndbandinu?

Fréttin er ekki löng en fljótfærnislega skrifuð.

Tillaga: Greal­ish hafði verið að drekka …

2.

„… hóf mál sitt á segja að æa þeim fundi gafst ekki tími til að svara öll­um spurn­ing­um sem nefnd­ar­menn höfðu.“

Frétt á mbl.is. 

Athugasemd: Betur fer á því að segja að á fundinum hafi ekki gefist tími. Alltaf þarf að leiðrétta prentvillur.

Tillaga: … hóf mál sitt á segja að á þeim fundi hafi ekki gefist tími til að svara öll­um spurn­ing­um sem nefnd­ar­menn höfðu.

3.

„Willgohs hyggst flytja frá Bandaríkjunum áður en bandarísku forsetakosningarnar eiga sér stað árið 2024.“

Frétt á vísi.is. 

Athugasemd: Hvers vegna skrifar blaðamaðurinn að kosningar muni „eiga sér stað“ en ekki að þær verði? 

Berum saman tilvitnaða málsgrein og tillöguna. Hvort orðalagið er skárra?

Tillaga: Willgohs hyggst flytja frá Bandaríkjunum fyrir bandarísku forsetakosningarnar árið 2024.

4.

„Viðeigandi viðbragð lögreglu fór þá strax af stað, þar sem leitað var að manninum og öryggi tryggt.“

Frétt á ruv.is.

Athugasemd: Þetta er furðulegt orðalag. Kemur það frá löggunni? Sé svo hvers vegna birtir blaðamaðurinn þetta orðrétt? Tillagan er margfalt skárri.

Orðalagið er afar slæmt og fréttin vekur fleiri spurningar en hún svarar: „Hvað er viðgeigandi viðbragð“? Hver fór viðbragðið? Hvernig er farið að „tryggja öryggi“ og hverjir nutu „tryggingarinnar“?

Í fréttinni segir:

Lögreglan var með þónokkurn viðbúnað í Vesturbæ Reykjavíkur laust eftir miðnætti í nótt vegna tilkynningar um grímuklæddan mann með skotvopn. Sérsveit var einnig með fulltrúa á staðnum.

Venjan er sú að rita þó nokkur síður „þónokkur“, sjá málið.is.  

Hvaða stuðningur er af „fulltrúa“ sérsveitar þegar byssumaður leikur lausum hala? Sé átt við að einhver úr sérsveitinni hafi verið þarna af hverju er það ekki sagt berum orðum?

Orðið fulltrúi bendir til að í stað sérsveitarmanns sé einhver skrifstofumaður á blankskóm, í svörtum jakkafötum, hvítri skyrtu með bindi sem fylgist með lögguleiknum. Mikil hjálp af slíkum.

Tillaga: Lögreglan brást við og leitaði að manninum.

5.

„Neitaði að anda í áfengismæli.“

Frétt á mbl.is.

Athugasemd: Nokkur munur er á því að anda og blása. Skiljanlega neitaði maðurinn að „anda í áfengismæli“. Hefðu ekki allir gert það? Þá hefði löggan átt að biðja manninn vinsamlegast að blása í tækið og væntanlega hefði þeirri bón verið vel tekið

Enn kemur fram í fréttinni að löggan heldur að póstnúmer á höfuðborgarsvæðinu séu heiti á hverfum. Enginn gerir athugasemdir við þessa vitleysu, ekki yfirmenn í löggunni (þeir lesa ekki blöðin) og blaðamenn á Mogganum leggja frá sér alla hugsun þegar þeir skrifa löggufréttir. 

Þegar þessi pistill birtist hefur enginn annar fjölmiðill birt löggufréttur í svokallaðri „dagbók löggunnar“ og er það vel. 

Tillaga: Neitaði að blása í áfengismæli.

Athugasemdir

[Guðbjörg Snót Jónsdóttir (IP-tala skráð) 5.12.2022 kl. 15:56]

Það er satt. Þetta er óþolandi. Því miður finnst mér okkar ástkæra móðurmál bera nokkurn keim orðið af erlendum áhrifum. Um daginn hlustaði ég á viðtal við unga konu, sem var að segja frá námi sínu og starfi erlendis, og klifaði sífellt á "institution", og sagði t.d. að "það hefði ekki verið nein slík institution nálægt skólanum", þegar hún sagði frá leit sinni að vinnu. Allt var þetta eftir þessu, ensk orð í bland við íslenskuna. Ég spurði þá, hvort manneskjan kynni ekki íslenska orðið "stofnun". Það er hætt við, að íslenska með útlenskum áhrifum verði áberandi framvegis, því að þeir útlendingar, sem setjast hér að, tala íslenskuna með erfiðismunum og þannig, að maður verður að hafa sig allan við að ráða í það, hvað þeir eru að segja. Þegar tölvurnar eru heldur ekki með íslenskt forrit, þá er heldur ekki gott í efni, eða von á góðu.