Málsgrein á aldrei að byrja á tölustaf

Aldrei á að byrja málsgrein á tölustöfum. Ástæðan er einföld. Á eftir punkti eða í upphafi skrifa er ritaður hástafur, upphafsstafur, ekki lítill stafur. Tölustafir eru alltaf eins, enginn hástafur eða lítill stafur. Tölustafur í upphafi fréttar ruglar.

Í fyrstu grein ritreglna segir:

Stór stafur er alltaf ritaður í upphafi máls og í nýrri málsgrein á eftir punkti.

Af þessu leiðir að annað hvort á að skrifa töluna með bókstöfum eða umorða setninguna svo tölustafurinn verði ekki fremstur. Þannig er þetta út um allan heim. Hér á landi virðast margir blaðamenn ekkert vita um þetta.

Á vefnum Grammar Monster segir:

It is considered untidy to start sentences with figures. You should either reword your sentence or write the number in full.

Blaðamenn á öllum fjölmiðum eiga það til að byrja málsgreinar á tölustöfum. Ef ekki allir þá eru allir undir þá sök seldir að leiðbeina ekki þeim sem gera þetta. Fyrst og síðast hvílir ábyrgðin á stjórnendum fjölmiðlanna, ritstjórum, ritstjórnarfulltrúum og öðrum sem teljast til umsjónarmanna. Þeir standa sig illa að þessu leyti.

Í tæpa tvo mánuði hef ég hagað mér svo heimskulega að ég hef skrifað niður þau skipti sem ég rekst á tölustafi í upphafi málsgreinar. Mér hefur lengi virst þetta svo algengt að ég vildi athuga hvort rétt væri. Og svo er. 

Verst er þegar fjölmiðlar segja frá kórónufaraldrinum. Blaðamenn sjá á vef á vefnum covid.is, tölfræði dagsins. Þeir virðast skrifa allt í belg og biðu sem þar stendur og byrja á tölustöfunum: „1.988 eru í sóttkví í dag“ og svo framvegis í stað þess að skrifa „Í sóttkví eru nú 1.988 manns.“

Já, en þetta er nú bara tölur um faraldurinn, kann einhver að segja. Nei, þetta eru fréttir og þær þarf að reiða fram eins og rétt er. Eða er stundum réttlætanlegt að skrifa vitleysu?

Ekki hef ég rýnt svo vel í fréttir að ég hafi fundið allt. Þar að auki les ég ekki alla fjölmiðla á sama hátt. Þeir eru ólíkir sem og blaðamennskan sem stunduð er.

Hér er listinn minn og í honum er greint frá upphafi fréttar og linkur á hana fylgir.

Mogginn

1. 120 til­kynn­ing­ar … mbl.is. 
2. 159 er enn. mbl.is. 
3. 90 prósent … Morgunblaðið 29.6.20, blaðsíða 14
4. 32 stúlk­ur … mbl.is. 
5. 119 einstaklingar …  Morgunblaðið 15.7.21, blaðsíðu 32.
6. 827 einstaklingar … Morgunblaðið 20.7.21, forsíða.
7. 955 hegningarlagabrot … Morgunblaðið 23.7.21, blaðsíða 10.
8. 71 kór­ónu­veiru­smit … mbl.is. 
9. 122 greindust … Blaðsíða 6 í Morgunblaðinu 29.7.21. 
10. 1. nóvember 1913 … Blaðsíða 21 í Morgunblaðinu 31.7.21.
11. 67 kór­ónu­veiru­smit … mbl.is. 
12. 4152 sýni … mbl.is. 
13. 24 hafa … Blaðsíða 4 í Morgunblaðinu 4.8.21. 
14. 42 ára … mbl.is. 
15. 151 kór­ónu­veiru­smit … mbl.is. 
16. 94 eru … mbl.is
17. 119 kór­ónu­veiru­smit … mbl.is. 
18. 800 heim­ili … mbl.is. 
19. 57 kór­ónu­veiru­smit … mbl.is. 
20. 106 kór­ónu­veiru­smit  … mbl.is. 
21. 14 daga … mbl.is.
22. 91 var … mbl.is.
23. 14 daga … mbl.is.
24. 1.842 eru … mbl.is.
25. 14 daga  … mbl.is. 
26. 1.988 eru … mbl.is.

Vísir

1. 28 ára karlmaður … visir.is.
2. 37,4% eru … visir.is.
3. 50 þeirra … visir.is.
4. 45 þeirra … visir.is.
5. 14 daga … visir.is.
6. 151 greindist … visir.is.
7. 94 greindu … visir.is.
8. 1.388 eru … visir.is.
9. 1.136 eru … visir.is.
10. 2.333 eru … visir.is
11. 49 greindust … visir.is.
12. 23 hinna … visir.is.
13. 1.380 eru … visir.is.
14. 1.842 eru … visir.is.
15. 111 greindust … visir.is.
16. 2.385 innanlandssýni … vísir.is.

Ríkisútvarpið

1. 67 greindust  … ruv.is.
2. 108 greindust  … ruv.is.
3. 116 smit … ruv.is.
4. 55 þeirra sem … ruv.is.
5. 94 voru. ruv.is.
6. 119 greindust ruv.is.
7. 3,84 prósent … ruv.is.
8. 57 greindust … ruv.is.
9. 1.380 eru  … ruv.is.
10. 18 eru ruv.is.
11. 106 manns  … ruv.is.
12. 130 greindust … ruv.is.
13. 55 greindust … ruv.is.
14. 30 voru  … ruv.is.
15. 1.988 eru … ruv.is.
16. 14 daga … ruv.is.

DV

1. 106 greindust  … dv.is.
2. 130 greindust … dv.is.
3. 55 kórónuveirusmit … dv.is.
4. 30 voru … dv.is.

Fréttablaðið

1. 21 er … frettabladid.is.
2. 21 manns á­höfninni … frettabladid.is.
3. 321 barn og … frettabladid.is.