Slúður í DV - hverfi 210 - Skatturinn staðsettur

Orðlof

Alveg

Í „Brekkukotsannál“ segir frá því að þeir séra Snorri Björnsson (1710-1803), prestur á Húsafelli, og séra Jón skáld Þorláksson á Bægisá (1744-1819) hafi hist á Kjalvegi og hafi þá Jón ljóðað á Snorra:

Ljót er bölvuð blekkingin
blindar á lífsins Kjalveg.

Snorri svaraði samstundis:

Þó er verst ef þekkingin
þjónar henni alveg.

Það mun að vísu ekki standast að þeir hafi hist Jón og Snorri og ort þessa vísu í sameiningu. 

Lokaorð hennar, alveg, er hins vegar ekki gamalt í málinu og elstu heimildir um það eru frá byrjun 19. aldar.

Orðaborgarar. 

Athugasemdir við málfar í fjölmiðlum

1.

„Fara yfir málefnin áður en þau skipta með sér hlutverkum.“

Fyrirsögn hjá fréttablaðinu.is.                                      

Athugasemd: Talsverður munur er á embættum og hlutverkum. Ráðherra er embættismaður í stjórnsýslu íslenska ríkisins og starfið nefnist því embætti en svo kallast háttsett staða hjá ríki; embætti ríkislögmanns, embætti skattstjóra, embætti ráðuneytisstjóra og svo framvegis. 

Þegar forystumenn í stjórnmálaflokkum ræða um myndun ríkisstjórnar kemur um síðir að því að þeir skipti á milli sín verkum (ekki hlutverkum), það er hvaða ráðuneyti hver flokkur fær. Leikarar fá hins vegar hlutverk. Sumir fá það hlutverk að flokka atkvæði, aðrir telja þau og svo sjá einhverjir um að innsigla atkvæðin í kössum og enn aðrir að loka og læsa samkomusalnum á hótelinu. Vanræksla á hlutverkum sínum getur haft slæmar afleiðingar.

Hins vegar má ef til vill orða það svo, að einn fái það hlutverk að verða forsætisráðherra, annar að vera fjármálaráðherra og svo koll af kolli. Þetta er samt ekki orðalag sem mikið er notað, byggist ekki á venju.

Tillaga: Fara yfir málefnin áður en þau skipta með sér verkum.

2.

„Allar ábendingar um slúður má senda á …“

Frétt á dv.is.                                      

Athugasemd: Slúður merkir söguburður, ósannur orðrómur eða þvaður. Hér áður fyrr óskuðu fréttamiðlar eftir því að fólk léti vita um það sem kynni að hafa fréttagildi. Ef ástæða var til var birt frétt.

Ómerkilegt fólk slúðrar, dreifir ósönnum sögum. Nú hefur DV bæst í hópinn eða gæti verið að blaðamaðurinn skilji ekki orðið. Varla þekkir hann orðið slúðurberi þó hann virðist vilja bera út slúður. Rógur er næsti bær við slúður.

Aftur á mót er það ekki slúður þó fótboltamaður sé samningslaus og hugsi sér til hreyfings, úr KR í Val. Vangaveltur blaðamanns þurfa ekki að vera slúður. Allt veltu þó á framsetningunni, hvernig skrifað er. 

Fjölmiðill má ekki slúðra því þá missir hann traust lesenda.

Tillaga: Allar ábendingar um hugsanlega frétt má senda á …

3.

„Til­kynnt var um aðila í hverfi 110 í Reykja­vík sem hafði gengið út af sjúkrastofnun …“

Frétt á fréttablaðinu.is.                                     

Athugasemd: Þetta er alveg makalaus frétt. Blaðamaðurinn virðist éta allt gagnrýnislaust upp úr hroðvirknislega skrifaðri dagbók löggunnar. Hún virðist greinilega enga þekkingu hafa á hverfaskipulagi á höfuðborgarsvæðinu.

Þrisvar í stuttri frétt eru póstnúmer talin vera hverfi sem nær ekki nokkurri átt. Fjölmörg hverfi eru í Garðabæ, ekkert af þeim nefnist „210“, ekkert hverfi í Reykjavík nefnist „110“ né heldur „103“.

Í fréttinni er talað um „aðila“ en  „fjölmiðlaaðilinn“ sem skrifar fréttina greinir ekki frá því hvort „aðilinn“ sé maður eða eitthvað annað. Ekki vantar þó fjölbreytni í fréttina. Ekkert samræmi er í fréttinni, talað er um mann, aðila, einstakling og ökumann (sem ætti auðvitað að nefnast „ökuaðili“).

Í fréttinni er talað um Landspítalann sem allir vita að er sjúkrahús. Næst er talað um „sjúkrastofnun“. Þarna hefði átt að nota orðið sjúkrahús. Í þeim er andlega vanheilu fólki sinnt rétt eins og þeim sem þjást af líkamlegum vanda.

Tillaga: Til­kynnt var um mann sem gengið hafði út af sjúkrahúsi …

4.

„Þetta er fyrsta dauðsfallið þegar kem­ur að fjallgöng­um í Nepal það sem af er þessu hausti.“

Frétt á mbl.is.                                      

Athugasemd: Orðalagið „þegar kemur að“ á alls ekki við. Í staðinn á að nota forsetninguna í. 

Orðalagið „það sem af er“ getur stundum dugað en betur fer á því að nota forsetninguna á eða í. Hið síðara er betra því ábendingarfornafninu „þessu“ er ofaukið. Öllum ætti að vera ljóst að fréttin er ný, ekki frá því í fyrra eða áður.

Tillaga: Þetta er fyrsta dauðsfallið í fjall­göng­um í Nepal í haust.

5.

„Sólskinsstundir í Reykjavík ekki færri í hundrað ár.“

Forsíðufrétt í Morgunblaðinu 30.9.21.                                     

Athugasemd: Myndin, maður lifandi. Hann Eggert á Mogganum er listamaður. Aðeins listamenn skilja umhverfið á þennan hátt. Ljósmyndin er af fólki á „Þúfunni“ við Grandagarð í Reykjavík og hvítt Kistufell í Esju í baksýn. Myndin er stórkostleg í einfaldleika sínum. 

Ýmislegt má lesa af stöðu fólksins. Eflaust horfir einn á símann sinn, annar gægist inn í byrgið, sá þriðji bíður átekta og fjórði maðurinn er á leið niður.

Og meðal annarra orða. Fer ekki betur á því að segja eitt hundrað ár? Jú, venjan er samt sú að segja hundrað ár þegar átt er við eitt hundrað ár, þúsund ár í stað eitt þúsund ár og svo framvegis.

Engu að síður má hæla þeim sem ritaði fyrirsögnina fyrir að nota bókstafi en ekki tölustafi. Ef til vill var honum ekki sjálfrátt, hefur væntanlega bara reynt að fylla út í línuna eins og hægt var.

Í fréttinni segir:

Þá féll ársmet í vindhraða í illviðrinu í gær í …

Blaðamaðurinn setur atviksorðið „þá“ í upphaf setningarinnar og er það óskiljanlegt. Gerir ekkert gagn. Skárra hefði verið:

Ársmet féll í vindhraða í illviðrinu í gær í …

Svo má velta fyrir sér orðinu „ársmet“ og ekki síður „vindhraða“. Líklega er átt við að aldrei hafi verið hvassara á árinu (einhvern tímann mun einhver tala „vindhraðara“ í stað hvassara).

Tillaga: Sólskinsstundir í Reykjavík ekki færri í eitt hundrað ár.

6.

„Frá og með mánudeginum 4. október verður öll afgreiðsla Skattsins sem og fyrirtækja- og ársreikningaskrá staðsett að Tryggvagötu 19.“

Auglýsing Skattsins á blaðsíðu 14 í Morgunblaðinu 30.9.21.                                     

Athugasemd: Allt þarf nú að „staðsetja“. Hér áður fyrr dugði að fyrirtæki og stofnanir væru í tiltekinni götu. En nú þarf að hjálpa öllum sem skilja ekki forsetningar og því brýnt að staðsetja þau. 

Mikið óskaplega er samt notalegt að vita til þess að Skatturinn sé einhvers staðar „staðsettur“. Óstaðsettur Skattur væri til vandræða. Allir munu líka fagna því að innan í þessu „staðsetta“ húsnæði Skattsins sé einhver „staðsettur“ sem skrifi staðfastur auglýsingar.

Þess má svo geta, að ég er hluta úr hverjum sólarhring „staðsettur“ heima hjá mér nema því aðeins að ég sé „staðsettur“ í gönguferð, „staðsettur“ í sundi eða „staðsettur“ í vinnu. Á meðan er bíllinn minn „staðsettur“ á bílastæði en þegar ég ek honum er hann hvergi „staðsettur“ nema þegar ég stöðva hann, en ég hins vegar „staðsettur“ inni í honum.

Tillaga: Frá og með mánudeginum 4. október verður öll afgreiðsla Skattsins sem og fyrirtækja- og ársreikningaskrá í Tryggvagötu 19.

Athugasemdir

[Hallgrímur Hrafn Gíslason, 30.9.2021 kl. 15:54]

Mogginn fjallar um að hraun þekji stórt svæði sjávar