Vindaútkall - forða tjóni - hrein og klár vopn

Orðlof

Ávæningur

Oft rugla menn saman orðum sem hljóma líkt og segja þá t.d. „Ég hef heyrt ávinning af þessu“ í staðinn fyrir „ávæning“. 

Merking orðanna er þó alls óskyld og þau geta því aldrei komið hvort í annars stað. 

Ávinningur merkir ’gróði, ábati’, en ávæningur er hins vegar orðrómur og það er að sjálfsögðu hann sem menn geta heyrt.

Orðaborgarar. 

Athugasemdir við málfar í fjölmiðlum

1.

„Auk þess seg­ir Davíð að hefðbundið vindaút­kall hafi borist í morg­un þar sem björgun­ar­sveit­ir á Suður­nesj­um …“

Frétt á mbl.is.                                      

Athugasemd: Hvað er „vindaútkall“? Þetta er óþarft nýyrði. Vindurinn fer víða og stundum með hraði. Þegar geisar hvassviðri, stormur og þaðan af verra veður er stundum tilefni til að óska aðstoðar björgunarsveitar. En að nefna slíkt útkall „vindaútkall“ er út í hött.

Hér áður fyrr notuðum við félagar stundum segl til að þeysast áfram á skíðum. Ekki datt okkur í hug að nota „vindaútkall“ til að boða hvern annan sem hefði hentað okkur ágætleg fyrir utan hvað þetta er bjánalegt orð

Tillaga: Auk þess seg­ir Davíð að hefðbundið útkall vegna hvassviðris hafi borist í morg­un þar sem björgun­ar­sveit­ir á Suður­nesj­um …

2.

„Á vef sveit­ar­fé­lags­ins er greint frá því að tek­ist hafi að forða tjóni.“

Frétt á mbl.is.                                      

Athugasemd: Forða merkir að koma undan, bjarga og svo framvegis. Menn forða sér til dæmis á hlaupum. 

Þar sem forða merkir meðal annars að bjarga eru ekki margir sem vilja bjarga tjóninu og ætti því ekki að segja „að forða tjóni“.

Betra er að forðast tjón, slys, óhöpp og annað válegt. Ekki forða. 

Af sögninni forða er leitt nafnorðið forði sem merkir birgðir, vistir og fleira. 

Tillaga: Á vef sveit­ar­fé­lags­ins er greint frá því að tek­ist hafi að koma í veg fyrir tjón.

3.

„Þannig geti Kínverjar áfram siglt milli skers og báru með því að veita Rússum aðstoð án þess að útvega þeim hrein og klár vopn.“

Frétt á forsíðu Morgunblaðsins 15.3.22.                                     

Athugasemd: Hvað eru „hrein og klár vopn“? Miðað við það sem á undan sagði í fréttinni er orðunum ofaukið.

Í fréttinni er haft eftir viðmælanda:

Ég heyrði í rosalegum byssubardaga, búið að þagna aftur núna. 

Stundum þyrfti að lagfæra orð viðmælanda, forðast birta ambögur og orðaflækjur. Engum er greiði gerður með því. Líklega á maðurinn við að hávaðinn í byssunum hafi þagnað.

Tillaga: Þannig geti Kínverjar áfram siglt milli skers og báru með því að veita Rússum aðstoð án þess að útvega þeim vopn.

4.

„Ólastaður er sá sem ekki er kastað rýrð á; sem ekki er sett út á. (Ónotalegt að þótt landsmönnum hafi fjölgað er eins og ólöstuðum hafi fækkað.)“

Málið, pistill á blaðsíðu 23 í Morgunblaðinu 15.3.22                                     

Athugasemd: Orðalagið í sviganum er flækja, illskiljanlegt. Í tillögunni er gerð tilraun til að orða betur það sem hugsanlega er átt við. 

Tillaga: Þó landsmönnum hafi fjölgað er ónotalegt hafi ólöstuðum fækkað.

5.

„Það sló eld­ingu niður í ein­hvern kassa eða í grennd við hann og við það datt allt rafmagn út.“

Frétt á mbl.is.                                   

Athugasemd: Þetta er illa orðað, tómt hnoð og auk þess ekkert fréttnæmt. Enginn les fréttina yfir. Hvað er til dæmis „útsláttur á dæl­um í dreifi­kerfi vatns“?

Í nokkrum hverfum í Kópavogi er kaldavatnslaust. Í fréttinni segir:

Þá er fólki bent á að hafa skrúfað fyr­ir alla vatns­krana til að draga úr hættu á slysi eða tjóni þegar vatnið kemst á að nýju. Í kuldatíð er ráðlagt að hafa gluga lokaða og úti­dyr ekki opn­ar leng­ur en þörf kref­ur til að koma í veg fyr­ir að það kólni.

Síðan hvenær eru hús kynt upp með köldu vatni? Að auki eru stafsetningavillur alltaf slæmar.

Tillaga: Engin tillaga.