Framtíðarvon - ómanngert svæði - koma til með að snúa aftur

Orðlof

Tvínefni

Í fornum ritum finnast þó örfá dæmi um að maður hafi borið tvö nöfn. 

Sagt er frá því í Heimskringlu að Ótta keisari af Saxlandi hafi gefið Sveini, syni Haralds konungs af Danmörku, nafn sitt „og var hann svo skírður að hann hét Ótta Sveinn“. (Heimskringla 1941 I:262). 

Annað dæmi er úr Sturlungu er þar kemur við sögu maður að nafni Magnús Agnar Andrésson. Þessi tvö dæmi gætu bent til þess að tvínefni hefðu þekkst til forna en frekari vitneskju skortir.

Guðrún Kvaran. Nöfn manna, dýra og dauðra hluta. Málsgreinar. 

Athugasemdir við málfar í fjölmiðlum

1.

„Miðað við þá einhliða umfjöllun sem birst hefur í fjölmiðlum fyllist ég framtíðarvon í ljósi þess að …“

Grein á blaðsíðu 14 í Morgunblaðinu 27.4.22.                                 

Athugasemd: Framtíðarvon er dálítið skrýtið orð en alls ekki óþekkt. Hins vegar er hvorki til „nútíðarvon“ né „fortíðarvon“. Ástæðan hlýtur að vera sú að von er hugtak sem beinist til framtíðar. Vonlaust er til dæmis að vonast til þess að heimsstyrjöldin fyrri hafi ekki byrjað. Vona flestra er að aldrei verði aftur styrjöld í heiminum og friður ríki. Ef til vill er það „framtíðavon“.

Tillaga: Engin tillaga.

2.

„Spurð um vatns­magnið sem kom frá úðar­an­um þá seg­ir Vig­dís í það minnsta greini­legt að hann gæti tekið vel á eldi.“

Frétt á mbl.is.                                      

Athugasemd: Þessi málsgrein er ekki vel samin. Hvað merkir orðalagið „að taka vel á eldi“?

Í Málfarsbankanum segir:

Orðið magn er oft óþarft. Mikið magn af bensíni merkir það sama og mikið af bensíni.

Í stuttri frétt kemur orðið „vatnsmagn“ þrisvar fyrir. Það kallast nástaða. Blaðamaðurinn hefði átt að leiðrétta orðalag viðmælanda sína og sleppa þessu „vatnsmagni“. 

Í fréttinni er haft eftir viðmælandanum:

Það er mik­il vinna frá þeim sem er mögu­lega glötuð ef tölvurn­ar eru farn­ar.

Verkefni blaðamanns er öðrum þræði að birta frétt á þokkalegu máli, ekki gera viðmælandanum þá skráveifu að birta tóma vitleysu sem sögð er í geðshræringu. Skárra er:

Mikil vinna gæti hafa glatast séu tölvunar ónýtar.

Þetta er ekki vel skrifuð frétt.

Tillaga: Vigdís segir að vatnið úr úðaranum gæti að minnsta kosti slökkt eld.

3.

„Erlendis þá hefði þetta aldrei tíðkast.“

Frétt á mbl.is.                                      

Athugasemd: Þetta er í fyrirsögn og haft eftir viðmælanda en blaðamaðurinn hefði átt að sleppa atviksorðinu „þá“. Þarna er orðið algjörlega óþarft. Orðalagið er stirt.

Tillaga: Þetta tíðkast ekki erlendis.

4.

„Hvað varðar áhrif á náttúruna segir Steinunn að mjög mikið rask yrði á ómanngerðu svæði.“

Frétt á blaðsíðu 4 í Fréttablaðinu 27.4.22.                                      

Athugasemd: Skrýtið þetta með „ómanngert svæði. Er ekki betra að nota óbyggt, ósnortið eða óspillt svæði?

Tillaga: Steinunn segir að mjög mikið rask yrði á ósnortnu svæði.

5.

„Hvannarrótin bjargaði næturbröltinu.“

Fréttablaðið, blaðsíðu 4 í kynningarblaði 27.4.22.                                      

Athugasemd: Höfundurinn hefur áreiðanlega ekki átt við að hvannrót auðveldi næturbröltið. Það þarfnast ekki bjargar. Líklegra er að hvannarótin hafi frekar þau áhrif að viðmælandinn hafi ekki þurft að fara mörgum sinnum á hverri nóttu til að pissa.

Tillaga: Hvannarótin fækkar salernisferðum.

6.

„Nú er ljóst að þættirnir muni ekki koma til með að snúa aftur.“

Frétt á fréttablaðinu.is.                                      

Athugasemd: Þetta er óþarflega orðmörg málsgrein. Tillagan er líklega skárri.

Í fyrirsögninni stendur „þokan er hætt …“. Hér átt við að hlaðvarp með heitinu „Þokan“ en ekki þoku sem verður til undir beru lofti. Þegar þoka hverfur er sagt að henni hafi létt en það á auðvitað ekki við í þessu sambandi.

Tillaga: Nú er ljóst að þættirnir muni ekki byrja aftur.