Km að baki grálúðu - reyndasta liðið lengi - Heimir gerði frábært mót

Orðlof

Skýrt mál

Gott mál eða vandað mál er að jafnaði skýrt að því er varðar orðaval, orðalag og framburð. Reynt er að velja þau orð sem best eiga við hverju sinni, nota lipurt orðalag og tala skýrt og ekki of hratt. Þannig getur málið gegnt vel því hlutverki sínu að færa boð milli mælanda og viðmælanda.

Vísindavefurinn. 

Athugasemdir við málfar í fjölmiðlum

1.

„Veiddu grálúðu með 2.600 kílómetra að baki.“

Frétt á mbl.is. 

Athugasemd: Þetta er ekki alveg nógu góð fyrirsögn en fréttin er vel skrifuð og forvitnileg. 

Grálúðan hafði verið merkt vestan við Grænland og er hún veiddist milli Íslands og Grænlands hafði hún synt 2.600 km.

Segja má að í óeiginlegri merkingu hafi fiskurinn lagt vegalengd að baki? Þetta er hefðbundið orðalag og á ekki einungis við þá sem hafa lóðrétt bak. En vera má að bak sé ekki bakið heldur það sem liðið er. Hugsanlega hefði þó farið betur á því að nota annað orðatiltæki eða sleppa því alveg?

Grálúða sem er við botn kann að hafa marga metra að baki og er þá átt við dýpið sem hún er á. Þetta er nú baka útúrsnúningur. Hitt er ágætt að hafa í huga að sé orði sleppt og merking setningar eða málsgreinar breytist ekki, bendir flest til þess að orðið sé óþarft.

Tillaga: Veiddu grálúðu sem synt hafði 2.600 km.

2.

„… segir tvo bíla hafa lent saman, framan á hvorn annan.“

Frétt á vísi.is. 

Athugasemd: Í fréttinni segir að „farþegar“ hafi slasast en í næstu línu hafa þeir breyst í „aðila“. Eins gott að fréttin sé ekki lengri.

Í frétt á blaðsíðu 4 í Morgunblaðinu 17.9.22 segir um sama atburð:

… en þá skullu tveir bílar saman. 

Miklu betra og einfaldara hjá Mogganum.

Í fréttinni á Vísi segir:

Myndatökur voru enn í gangi á vettvangi þegar fréttastofa náði tali …

Hvað er átt við að „myndatökur séu í gangi“? Eru ljósmyndar fjölmiðla að taka myndir, „viðbragðsaðilar“ eða einhverjir aðrir? Í það minnsta er fréttin ekki fullkláruð þó svo að blaðamaðurinn haldi það.

Tillaga: … segir tvo bíla hafa skollið saman.

3.

„Ekki er enn vitað hvort manntjón hafi orðið en allar 42 hæðir þessa 218 metra háu byggingar urðu alelda.“

Frétt á rúv.is. 

Athugasemd: Þetta er illa skrifað. Blaðamaðurinn gleymir að nota punkt. Hann er hentar prýðilega, ekki síst fyrir lesendur.

Fréttin er frekar fljótfærnislega unnin og óskipulögð.

Tillaga: Ekki er vitað hvort fólk hafi látist. Byggingin er fjörutíu og tvær hæðir, 218 m há, og var alelda.

4.

„Reyndasta liðið lengi.“

Frétt á blaðsíðu 36 í Morgunblaðinu 17.9.22.

Athugasemd: Atviksorðið lengi truflar lesandann. Hann veltir því fyrir sér hvort orðið standi ekki þarna í leyfisleysi. Í fréttinni er sagt frá því að undanfarið rúmt ár hafi ekki valist leikreyndari hópur í íslenskt fótboltalandslið.

Í vangaveltum um leyfisleysi orðsins „lengi“ er ágætt að velja annað atviksorð í staðinn og sjá hvernig það fer:

Reyndast liðið „oft“
Reyndasta liðið „sjaldan“

Einhvern veginn gengur þetta ekki alveg upp. Skelfing virðist þetta nú bjánalegt og líklega betra að orða setninguna á annan hátt.

Tillaga: Reyndasta liðið í langan tíma.

5.

„Heimir gerði frábært mót með íslenska landsliðið frá því hann var fyrst ráðinn sem aðstoðarþjálfari.“

Frétt á vísi.is. 

Athugasemd: Þetta er því miður algjörlega óskiljanlegt. Hvaða mót á blaðamaðurinn? 

mót sem nafnorð; fótboltamót, fundur, fundarstaður?
mót sem sagnorð; mæta
mót sem forsetning; koma til móts við
mót sem atviksorð; aftur á móti

Má vera að þetta sé einhvers konar „íþróttablaðamannamál“ en margt í því er tóm vitleysa og rugl og gengur gegn flestu í íslensku máli. Dæmi er að sá sem er leikmaður er oft nefndur „lærisveinn“ þjálfara síns, meistari af ýmsu tagi er oft nefndur „ríkjandi meistari“, „endurkoma“ liðs í fótbolta og fleira má nefna.

Tillaga: Heimir stóð sig vel með íslenska landsliðið frá því hann var fyrst ráðinn sem aðstoðarþjálfari.